Tibet: 50 ans d’ocupacion militara

http://www.jornalet.com/noticia/tibet-50-ans-docupacion-militara

Diluns, 21 de setembre de 2015, 03h00 Politica,Internacional

Tibet: 50 ans d’ocupacion militara

Ongan s’es celebrat en Lhasa, la capitala de Tibet, lo 50n anniversari de la Region Autonòma de Tibet dedins China, un fach que tanben se pòt interpretar coma l’anniversari de la sieuna ocupacion militara fa 50 ans. Mentre que las autoritats chinesas fasián aquela celebracion, los tibetans exiliats, amb lo Dalai Lama, lor cap esperital, confirmèron qu’èra encara necite d’aver mai d’autonomia per Tibet e per lo pòble tibetan.
 
Aital, a Lhasa, sus lo tech del Mond, i a agut de danças popularas, de bals, de fuòcs d’artifici e mai de desfiladas militaras per las carrièras de la capitala. E aperaquí 20 000 tibetans assistiguèron als discorses oficials. Eles volián soslinhar que totas las gents de Tibet avián luchat e que luchavan encara contra lo separatisme. Una allusion dirècta al Dalai Lama e als exiliats tibetans.
 
Una de las conferéncias commemorativas mai grandas foguèt la de Yu Zhensheng, membre del Comitat Central del Partit Comunista de China. Dins lo sieu discors soslinhèt l’importància de salvar l’armonia e l’estabilitat de Tibet e mai la creacion de la prosperitat e del progrès dins la region, çò qu’es un desir comun del Partit Comunista de China e del pòble chinés amb sas variantas etnicas.
 
“Pendent los darrèrs cinquanta ans lo Partit Comunista Chinés e lo pòble de Tibet an dirigit la transformacion d’aquela region, d’un airal retrograd a una vibranta avantgàrdia socialista”, çò diguèt Yu Zhengsheng. Segon de chifras oficialas, pendent tot aquel temps, lo PIB de la region cresquèt 68 còps e lo revengut mejan tanben cresquèt de mai de cinc còps. Aquò vendriá, segon de fonts oficialas, de las subvencions del govèrn central de mai de 600 bilions de Yuans.


En mai d’aquò, s’es fach de continuas referéncias al lidèr esperital del bodisme tibetan, lo Dalai Lama. Aquò foguèt lo cas pendent aquel discors oficial, mas tanben dins los articles publicats dins los jornals oficials chineses. Aital, lo jornal chinés Global Times, qu’es considerat tanben coma la votz del Partit Comunista, qualifiquèt lo Dalai Lama  de “messorguièr” e tanben de “crusèl governant en exili”, mas cal pas desmembrar qu’el recebèt en 1989 lo Prèmi Nobel de la Patz.
 
L’istòria del Dalai Lama es plan coneguda mas non serà pas mens trista. En exili dempuèi 1959, quand China envasiguèt Tibet e l’annexèt, totjorn es estat acusat per lo govèrn de Pequin de provocar las protèstas de milièrs de tibetans contra l’ocupacion chinesa. 1965 foguèt l’an de l’ocupacion militara permanenta de Tibet per l’armada chinesa e de la transformacion d’aquel país en una region de mai de China. Las rasons que s’es donat en Tibet son que pòdon pas gerir de verai lor tèrra amb una vertadièra autonomia, e mai se son dins la Republica Chinesa.
 
Aquel anniversari es estat tanben, un còp de mai, una autra escasença pels tibetans de dobrir lo debat sus lor autonomia. Un debat encara latent, mas qu’ara s’es tornat dobrir. Tanben foguèt utilizat en 2008, mas aquel an moriguèron aperaquí 200 tibetans que protestavan contra los chineses a Lhasa. Cal dire maitot qu’aquel eveniment se fa sens convidar de jornalistas nimai de diplomatas estrangièrs.
 
Los mots de Yu Zhensheng son estats durament contradiches per d’exiliats tibetans, qu’an denonciat “las restriccions sistematicas de la libertat.” De l’exili estant, ont demòra lo lidèr esperital del bodisme, lo Dalai Lama, amb lo primièr ministre Lobsang Sangay, diguèron que “i a pas res de festejar. Los tibetans son contrarotlats a l’ora d’ara amb la tecnologia per o poder saber tot sus eles, e lors movements son limitats”. “I a de restriccions que se pòdon pas manco imaginar dins de païses coma Índia”, çò contunhèt Lobsang Sangay, “mas en Tibet son la nòrma”.
 
E apondèt qu’“un tibetan en possession d’una fòto del Dalai Lama totjorn es arrestat e torturat, e la sieuna familha perdrà lo trabalh o los subsidis estatals. E tot aquò”, çò confirmèt Sangay, “solament per una fòto. Tanben las familias qu’avián una persona que s’èra immolada son demoradas dins aquela situacion”.

Lo fach es qu’ara, China considèra Tibet plan important economicament pr’amor que lo replanat tibetan es considerat coma lo “Tresen Pòl” del Mond segon los scientifics chineses e tanben coma la “Torre d’Aiga d’Asia”. Pereu los geològs chineses an pogut identificar fins a 130 minerals en Tibet “amb de resèrvas significativas demest los depauses mondials d’urani, cromita, bòr, liti, borax e fèrre”.
 
 
 
 
Christian Andreu